Kuchnia nasza powszednia: tatarczuchTatarczuch to słodki, ciemny chleb wypiekany z mąki gryczanej.

Wpisany na listę produktów tradycyjnych województwa śląskiego. W Żarkach tradycja wypiekania tego chleba jest przekazywana z pokolenia na pokolenie i można go dostać na często organizowanych targach i jarmarkach. W naszym regionie pojawia się na jarmarkach z okazji odpustu np. w Cieślinie. Jest wtedy atrakcją nie tylko dla dzieci...

Potrzebujemy:

keksówka 25 x 10 cm

2 szklanki mąki gryczanej
1 szklanka wrzącej wody
100 g świeżych drożdży (cała kostka)
1/2 szklanki cukru
1/2 szklanki letniej wody
2 łyżki śmietanki 30 %
1/2 łyżeczki soli

Zaczynamy od zaparzenia mąki. Wsypujemy ją (2 szklanki) do miski lub garnka i zalewamy wrzącą wodą (1 szklanka), mieszamy drewniana łyżką, aż mąką wchłonie wodę. Odstawiamy do ostygnięcia, co jakiś czas mieszając powstałą sproszkowaną masę, żeby rozbić większe grudki.

Zaczyn robimy, gdy mąka jest już zimna. Rozkruszone drożdże w osobnym naczyniu zasypujemy 1 łyżką cukru, dodajemy 1/2 szklanki letniej (nie zimnej) wody oraz śmietankę. Mieszamy i odstawiam na ok. 10 minut w ciepłym miejscu, by zaczyn "ruszył".

Formę do pieczenia (keksówkę) smarujemy masłem i obsypujemy mąką.

Tymczasem do mąki dodajemy sól, cukier (niecałe pół szklanki) oraz wyrośnięte drożdże (zaczyn). Składniki mieszamy łyżką, ciasto ma luźną konsystencję, trochę jak racuchy. 

Ciasto przelewamy do formy i odstawiamy do wyrośnięcia na czas rozgrzania piekarnika. Piekarnik rozgrzewamy do 180°C. Ciasto bardzo szybko "idzie" do góry, w piekarniku już nie urośnie, więc dajemy mu czas na wypełnienie formy.

Pieczemy 60 minut. Odstawiamy na 20 minut, po czym wyciągamy z formy i studzimy ok. godzinę.

Chleb idealny do śniadań na słodko. Smacznego!


przepis z 2018 r.


Gryka pojawiła się w Polsce w Średniowieczu za sprawą Mongołów i uprawiana była w celach konsumpcyjnych. Ziarno przetwarzano w ramach własnych gospodarstw rolnych lub w okolicach Częstochowy, gdzie działały liczne warsztaty kaszarskie. W Żarkach od dawna istniała tradycja pieczenia chleba z mąki gryczanej – tatarczanej. Tradycja wypieku tego pieczywa przekazywana była z pokolenia na pokolenie. Chleb z gryki sprzedawany był na targach, odpustach i różnych ludowych imprezach. Miejscowość Żarki słynie z jarmarków, a prawo organizacji takich uroczystości nadał miastu król Zygmunt August w 1556 roku. Chleb tatarczuch stał się nieodłącznym elementem tradycji kulturowej na tych terenach oraz ich swoistym symbolem.

Chleb tatarczuch to ciemny, słodki chleb, wypiekany z mąki gryczanej, z użyciem mleka, wody oraz drożdży. Ważne: tatarczuch piecze się wyłącznie na drożdżach. Jego ciemna barwa i słodki smak są zasługą mąki gryczanej oraz proporcji dodawanych składników. Świeżość chleba utrzymuje się nawet do 7 dni. Najczęściej spożywany jest on z masłem, wędliną, ale może być używany jako deser do kawy zamiast ciasta.

Tatarczuch został wpisany na listę produktów tradycyjnych w 2008 roku.

Mąka gryczana posiada ciemną, brązową barwę, dzięki czemu nadaje wypiekom ciemniejszy kolor. Zawiera witaminy z grupy B i przeciwutleniacze. Nie zawiera glutenu. W potrawach pozostawia posmak charakterystyczny dla kaszy gryczanej.