OdpustPojednanie grzesznika z Bogiem i Kościołem dokonuje się poprzez sakrament pokuty, w którym zostaje zgładzona wina penitenta. Jednak nauka Kościoła o czyśćcu ukazuje, że nawet wtedy, gdy wina została odpuszczona w sakramencie pojednania pozostaje jeszcze kara za popełnione zło, którą grzesznik musi spłacić, aby w pełni się oczyścić.

Kara za popełniony grzech to z jednej strony pokuta naznaczona przez spowiednika oraz własne praktyki pokutne, które składają się na zadośćuczynienie za wyrządzone zło; a z drugiej strony to naturalne skutki grzechu, które Bóg na podstawie praw przyrody przywiązał do pewnych grzesznych czynów, np.: marskość wątroby przy grzechu pijaństwa.

Jednak łatwo można zauważyć, że dzisiejszy sakrament pojednania uwalniając penitenta z winy grzechu, nie zawsze stosuje pokutę umożliwiającą w pełni uwolnić się od kary. Dlatego kara, pozostająca po odpuszczeniu winy, która jest przynależna za ten grzech, musi być odpokutowana albo w tym życiu poprzez uczynki miłosierdzia, albo w przyszłym życiu przez odpokutowanie kar czyśćcowych.

Kościół wyszedł także z pomocą pokutującemu grzesznikowi poprzez naukę o odpustach.

Odpust jest to darowanie wobec Boga kary doczesnej za grzechy, zgładzone już co do winy. Dostępuje go chrześcijanin odpowiednio usposobiony i pod pewnymi, określonymi warunkami za pośrednictwem Kościoła, który jako szafarz owoców odkupienia rozdaje i prawomocnie przydziela zadośćuczynienia ze skarbca zasług Chrystusa i Świętych (Indulgentiarum Doctrina, n.1).

Odpust jest cząstkowy albo zupełny zależnie od tego, czy od kary doczesnej należnej za grzechy uwalnia w części czy w całości (Indulgentiarum Doctrina, n.2).

Odpusty, czy to cząstkowe czy zupełne, mogą być zawsze ofiarowane za zmarłych na sposób wstawiennictwa (Indulgentiarum Doctrina, n.3).

Odpusty opierają się na dwóch prawdach Kościoła Katolickiego: świętych obcowaniu i skarbcu zasług Chrystusa. Prawda o świętych obcowaniu oznacza wspólnotę wiernych, którzy tworzą jeden Kościół, czyli jedno Mistyczne Ciało, którego Głową jest Jezus Chrystus. Członkami Mistycznego Ciała, czyli Kościoła, są zarówno święci, którzy już osiągnęli swój cel i cieszą się oglądaniem Boga Twarzą w twarz, stanowiąc Kościół tryumfujący; jak również ci wszyscy, którzy jeszcze w czyśćcu dopełniają kary za swoje grzechy odpuszczone co do winy, tworząc Kościół cierpiący.

My wszyscy wierni na ziemi tworzymy Kościół pielgrzymujący i z jednej strony możemy doświadczać pomocy od świętych, a z drugiej strony jesteśmy zobowiązani do pomocy duchowej naszym braciom, którzy poprzedzili nas i cierpią w czyśćcu.

Wszystkie warunki jakie musi spełnić wierny, aby uzyskać odpust można podzielić na ogólne, szczegółowe i związane z danym odpustem.

Warunki ogólne są najbardziej podstawowymi, które musi spełnić wierny zawsze i niezależnie od rodzaju odpustu: zupełnego czy cząstkowego. I tak aby ktoś mógł być zdolnym do uzyskania odpustu musi być:

ochrzczony,
wolny od ekskomuniki,
w stanie łaski uświęcającej przynajmniej pod koniec wykonywania przepisanego dzieła,
poddany temu, kto udziela odpustu,
musi posiadać przynajmniej ogólną intencję uzyskania odpustu,
musi wypełnić określoną czynność w wyznaczonym czasie w sposób pobożny, należyty i przewidziany w nadaniu odpustu.

Warunki szczegółowe należy spełnić zawsze przy wykonywaniu czynności związanych z odpustem zupełnym. Do uzyskania odpustu zupełnego wymaga się wykonania dzieła obdarzonego odpustem i zawsze wypełnienia trzech następujących warunków szczegółowych:

spowiedź sakramentalna,
Komunia eucharystyczna,
modlitwa w intencjach Ojca Świętego.

Ponadto wymaga się wykluczenia wszelkiego przywiązania do grzechu, nawet powszedniego.


Odpust parafialny jest doroczną uroczystością rodziny parafialnej związaną ze świętem patronalnym parafii lub kościoła. Dzień odpustu jest związany z możliwością uzyskania daru duchowego jakim jest odpust zupełny czyli darowanie wszystkich kar doczesnych za popełnione grzechy.

Kościół dając możliwość zyskania w uroczystość odpustową odpustu zupełnego, wyznacza warunki jakie trzeba spełnić do jego zyskania. Zwyczajne warunki do spowiedź sakramentalna (może być w okolicy odpustu, a nie w sam dzień), Komunia święta, wolność od przywiązania do jakiegokolwiek grzechu oraz odmówienie modlitw: Ojcze nasz, Wierzę… i dowolnej modlitwy w intencjach Ojca Świętego. Możliwość zyskania odpustu sprawiała, że na odpust ściąga cala okolica, a dla rodziny odpust jest okazją do spotkania wielu pokoleń. Centralnym wydarzeniem jest suma odpustowa, którą odprawia specjalnie zaproszony kapłan, a kazania odpustowe głosi kaznodzieja na tę okoliczność zaproszony.